ارزیابی ریسک سلامت فلزات سنگین در منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی بخشی از روستاهای شمال شرقی شهرستان ماهنشان، بخش دندی، استان زنجان)

چکیده با توجه به آلودگی فزاینده منابع آب و اهمیت پایش مداوم آنها، در این تحقیق نسبت به بررسی جامع عناصر کمیاب و فلزات سنگین در آب­های زیرزمینی بخشی از شهرستان ماهنشان و بخش دندی، به­منظور بررسی تأثیر فعالیت­های معدنی و صنایع وابسته در این منطقه و فعالیت­های کشاورزی اقدام شد. در طول مدت تحقیق تعداد 12 نمونه در سه تکرار از 6 حلقه چاه عمیق تأمین کننده آب شرب روستایی انتخاب و فلزات سنگین (سرب، آرسنیک، کادمیوم و کروم) توسط پلاسمای جفت شده القایی (ICP - OES) مورد آنالیز قرار گرفتند و بیشترین سطح آلایندگی با سازمان بهداشت جهانی، رهنمون آژانس حفاظت محیط­زیست آمریکا و استاندارد ملی ایران مقایسه شدند. نتایج اندازه­گیری­ها نشان داد از عناصر اندازه­گیری شده، کم­تراز سطح مجاز است. همچنین ارزیابی ریسک سلامت انسان­ها با استفاده از شاخص محیط زیست (EPA) مورد سنجش قرار گرفت. میانگین غلظت فلزات سنگین در فصل بهار برای سرب، آرسنیک، کروم و کادمیوم به ترتیب، 00083/0، 00087/0، 0024/0 و 00079/0 و در فصل تابستان 00090/0، 00084/0، 0029/0 و 00080/0 میلی­گرم بر لیتر بدست آمد. نتایج نشان داد اختلاف آماری معنی­داری بین غلظت فلزات سنگین اندازه­گیری شده با استاندارد جهانی و ملی وجود ندارد. نتایج ارزیابی ریسک سلامت فلزات سنگین سلامت ساکنین منطقه، برای بیماری­های سرطانزایی 5- 10×19 و برای بیماری­های غیر سرطانزایی 6-10×4 بدست آمد. نتایج غلظت فلزات سنگین اندازه­گیری شده و مقایسه آن با استانداردها (استاندارد ملی ایران، 1997؛ استاندارد سازمان جهانی بهداشت، 2003؛ استاندارد آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا، 2003) نشان داد که خطری از لحاظ بهداشتی منطقه مورد مطالعه را تحدید نمی­کند.